Hilde en Toon voor Het Vergeten Lyceum

Hilde en Toon
voor

Het Vergeten Lyceum


Dank jullie wel voor jullie komst!

Graag willen we dat de opbrengst van de kerkcollecte ten goede komt aan het project Het Vergeten Lyceum van Stichting Sanderling. Op deze pagina vind je meer informatie over het project. Ook kun je hier lezen hoe de collecte besteed gaat worden. Liever meteen doneren? Dan kan via de knop hieronder.

Wat is Het Vergeten Lyceum?

Het project Het Vergeten Lyceum is een eigentijds, educatief online museum over een vergeten oorlogsschool in Rotterdam, het Joods Lyceum Rotterdam (1941-1943). Met dit project, gericht op middelbare scholieren in Rotterdam, wil Stichting Sanderling de waarde van rechtstaat en democratie benadrukken, de gevaren belichten van fake news en propaganda, meer waardering kweken voor diversiteit en leerlingen stimuleren om zich in te leven in anderen. Daarnaast wil de stichting de kennis over Jodenvervolging en Holocaust vergroten. Ten slotte wil de stichting het verhaal van het Joods Lyceum uit de vergetelheid halen, de leerlingen van het Rotterdamse Joods Lyceum een naam en een gezicht geven, en hun verhalen naar de leerlingen van nu brengen. 

Wat is het Joods Lyceum?

Na de zomervakantie van 1941 mochten Joodse leerlingen van de bezetter niet terugkeren naar hun eigen openbare scholen. De gemeente Rotterdam werd gevraagd om Joodse scholen voor hen op te richten. Een van die scholen was het Joods Lyceum. De school werd gevestigd in een oude, gebombardeerde school in Kralingen. Het schoolgebouw was een van de weinige gebouwen in die omgeving die overeind waren blijven staan. Op deze school zaten 150 Joodse tieners uit Rotterdam en omstreken. Velen van hen zouden de oorlog niet overleven. 

De omgeving van de Speelmanstraat in zomer 1940. In het donkere gebouw links zou in 1942 het Joods Lyceum worden gehuisvest. Oud-leerling Arthur Trijbits: “Een oud, mistroostig schoolgebouw dat was blijven staan in een weggebombardeerde wijk”.
Deze foto is genomen vanaf de Oostzeedijk in Kralingen. Bij het bombardement van mei 1940 was vrijwel de hele omgeving verwoest. Het donkere schoolgebouw links was als een van de weinige gebouwen overeind blijven staan, al was de bovenverdieping zwaar beschadigd. In dit gebouw werd in oktober 1941 het Joods Lyceum gevestigd. Hier zouden tientallen Joodse leerlingen hun laatste schooljaar beleven.

Waarom Het Vergeten Lyceum?

Het verhaal van het Joods Lyceum is ook nu nog actueel. Het laat Rotterdamse jongeren van nu zien wat de ultieme consequentie is van denken in ‘wij’ en ‘zij’. Wat begint met ‘othering’ – het distantiëren van de ander omdat de ander een andere huidskleur heeft, een andere geaardheid, een ander geloof of een andere culturele achtergrond – kan eindigen in uitsluiting, gedwongen segregatie, en zelfs deportatie en vernietiging. Dat is gebeurd in een recent verleden, in onze eigen stad, Rotterdam.

Daarnaast biedt Het Vergeten Lyceum een nieuwe manier van Holocaustonderwijs. Bijna een kwart van de Nederlandse veertigminners blijkt te twijfelen aan de Holocaust. Een klein deel van hen (6 procent) denkt dat de Holocaust een mythe is en 17 procent denkt dat het aantal vermoorde Joden sterk wordt overdreven. Om het tij te keren adviseert Eddo Verdoner, de Nationaal Coördinator Antisemitisme-bestrijding (NCAB), om lessen over de Holocaust te geven aan de hand van persoonlijke verhalen over Joodse tieners uit de eigen omgeving en uit de eigen leeftijdsgroep. “Daardoor wordt het voor hen eerder het verhaal over een persoon uit hun omgeving, die ook hun vriend of vriendin had kunnen zijn.”

Daarbij gaan leerlingen zélf op zoek naar informatie, aan de hand van opdrachten. Ze gaan zelf primaire, authentieke bronnen bestuderen. Ze gaan fragmenten lezen uit de dagboeken van Carry Ulreich en Esther van Vriesland, leerlingen van het Joods Lyceum. Ze lezen brieven van Niki Bril. Verhalen van Ab van Dam. Ze beluisteren audiomateriaal. Bekijken ooggetuigenverslagen van familieleden die de oorlog overleefden. Of ze gaan zelf onderzoek doen naar één oorlogsslachtoffer. Wie waren Kitty van Lier, Ab van Dam, Sera Sloves, Jons Rippe, Leny van Zwanenbergh, Max Hachgenberg, Victor van Vriesland, Niki Bril en al die anderen? Hun verhalen moeten verteld worden. Waar woonden ze? Uit wat voor families kwamen ze? Hadden zij broertjes of zusjes? En vooral: hoe heeft het kunnen gebeuren dat deze onschuldige Rotterdamse tieners werden vermoord?

Hoe gaat het online museum eruit zien?

Het Vergeten Lyceum wordt een interactief, online museum. Een online tentoonstelling heeft als voordeel dat een groot publiek kan worden bereikt en dat de opzet goed aansluit bij de wijze waarop met name jongeren informatie en verdieping zoeken. Het online museum is een soort digitaal magazine met afwisselende presentatievormen en interactieve kaarten en beelden. Leerlingen worden uitgedaagd om steeds nieuwe lagen te ontdekken, van klein naar groot. Van Het Vergeten Lyceum naar het Rotterdam van 1940-1945, van de vergeten Joodse leerlingen naar de Jodenvervolging in het algemeen. Zo wordt het Joods Lyceum in een ruimere context geplaatst. Voor mentoren, docenten geschiedenis en docenten Nederlands komen op de website lesbrieven en lesideeën. 

Hoe wordt de collecte besteed?

Stichting Sanderling werft fondsen om Het Vergeten Museum te verwezenlijken. Fondsen die een bijdrage hebben toegezegd, zijn tot nu toe het vfonds, het Cultuurfonds, de Rotterdamse Elise Mathilde Stichting en de Erasmusstichting, ook uit Rotterdam. Met uw bijdrage zal Stichting Sanderling een domeinnaam registeren en een eerste aanwezigheid op het web creëren voor Het Vergeten Lyceum. Dit maakt het mogelijk om alvast zichtbaar te zijn voor het publiek, om alvast educatiemateriaal voor scholen online te zetten en om oproepen te plaatsen voor participatiemogelijkheden – van leerlingen van nu tot nabestaanden van leerlingen van het Joods Lyceum. Uw bijdrage levert dus een directe bijdrage aan de zichtbaarheid van het project.

Wat is Stichting Sanderling?

Stichting Sanderling wil authentieke verhalen, herinneringen en ervaringen van gewone mensen verzamelen en beschikbaar maken, en dan met name verhalen binnen de domeinen ontmoetingen, natuur en cultuur. Op deze manier wil de stichting schoonheid vastleggen, vastleggen wat niet vergeten mag worden, mensen verbinden en inspireren, participatie stimuleren en bewustwording kweken voor wat onze wereld waardevol maakt: natuur, cultuur en intermenselijk contact.

Stichting Sanderling is opgericht op 28 maart 2018. Sinds 3 juni 2020 heeft de stichting de status van culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). Dit betekent dat de Belastingdienst de stichting ziet als goed doel. Als u Stichting Sanderling steunt met een gift, gunt de Belastingdienst u extra aftrek, bovenop uw gift. Meer informatie vindt u bij de Belastingdienst.

Meer weten of contact?

Zie de website van Stichting Sanderling, bekijk het project op de website van CityLab010 of neem contact op met de initiatiefnemer, Anne Schram Ouweneel.

Toon & Hilde

In een stad als Rotterdam neemt het antisemitisme helaas toe. Dit is iets dat we als samenleving moeten bestrijden. Wij geloven dat educatie hierbij belangrijk is. Wij willen daarom dit project van harte aanbevelen.

Toon & Hilde