Op zoek naar de leerlingen van het Joods Lyceum

Toen de Joodse leerlingen na de zomervakantie van 1941 niet mochten terugkeren naar hun eigen school, richtte de gemeente Rotterdam Joodse scholen voor hen op. Een van die scholen was het Joods Lyceum in Kralingen. In maart 1942 zaten er 150 leerlingen op deze school. Zij kwamen niet alleen van Rotterdamse scholen, maar van scholen uit de wijde omgeving: Dordrecht, Sliedrecht, Gorinchem, Oud-Beijerland en Gouda. 

Stichting Sanderling probeert alle 150 leerlingen van het Joods Lyceum te achterhalen. Hiervoor raadpleegt Anne Schram Ouweneel dagboeken, leerlingenadministraties van Rotterdamse scholen en andere publicaties, bronnen en archieven. Van elke leerling zoekt zij foto’s, verhalen en anekdotes, hoe summier ook. Alles helpt om een beeld te krijgen van wie hij of zij was. Een hobby. Een uitspraak.

Uiteindelijk moet dit onderzoek leiden tot een educatieve website waarop de leerlingen van het Joods Lyceum een plaats krijgen, speciaal voor Rotterdamse middelbare scholieren. Niets brengt de oorlog zo dichtbij als de eigen leeftijdsgenoten in de eigen stad.

Hoe kunt u helpen?

Algemene vragen over Joodse tieners uit Rotterdam

• Heeft u namen, foto’s of verhalen van Joodse tieners die tijdens de oorlog op het Joods Lyceum zaten?
• Hebben uw ouders ooit iets verteld over Joodse tieners in Rotterdam tijdens de oorlog? Bijvoorbeeld over een Joods klasgenootje dat van school moest? Of kenden uw ouders Joodse Rotterdammers die tijdens de oorlog een kind verloren maar zelf overleefden? Elke snipper informatie kan belangrijk zijn. Stichting Sanderling gaat zorgvuldig om met de informatie, met respect voor de betrokkenen.
• Beschikt u over vooroorlogse groepsfoto’s van kinderen of jongeren uit Rotterdam, bijvoorbeeld klassenfoto’s? Met name klassenfoto’s van de Rotterdamse lycea, de Rotterdamse H.B.S.’en, de Eerste en de Tweede H.B.S. voor Meisjes en het Erasmiaans Gymnasium zijn welkom. Ook als u zelf niet weet wie op de foto staan, is de foto waardevol.
• Beschikt u nog over het poëziealbum van uw Rotterdamse (groot)moeder als zij geboren was tussen 1922 en 1932?
• Beschikt u over een foto van de Rotterdamse oorlogsslachtoffers Abraham (Ab) Spanjar, Helena (Leny) van Zwanenbergh, Joseph (Joop) Parser, Simon van Buren, Sonja de Jongh of Betty Jacoba van Klaveren? Allen geboren tussen 1924 en 1927.
• Wie weet wat Henri (Han) van Dantzig (1923–1942) is overkomen, de oudere broer van Paul van Dantzig? Het gezin woonde aan de Beukelsweg 70a. Stichting Sanderling gaat zorgvuldig om met de informatie, met respect voor de betrokkenen.

Klassenfoto klas 3 lyceum van Joods Lyceum Rotterdam

• Herkent u iemand op de onderstaande klassenfoto? Dit is de klas van Carry en Esther, klas 3 lyceum. Deze kinderen zijn geboren in 1924, 1925 en 1926. Zie ook de toelichting onder de foto.
• Wie is het meisje staand voor de kast, rechts naast leraar Brandel? Mogelijk is het Helena ‘Leny’ van Zwanenbergh. Helena kwam van de Tweede H.B.S. voor Meisjes, waar zij in 1939 begon in de eerste klas. Uit de dagboeken van Carry en Esther weten we dat in de derde klas vijf meisjes zaten: Carry, Esther, Sera, Clara en Leny. Alleen Leny is nog niet geïdentificeerd.
• Het mesije staand voor de kast kan echter ook een gymnasiumleerling die voor de foto is aangeschoven bij de lyceumklas (net als Rita Bosman, staand bij de deur). Bijvoorbeeld Sonja de Jongh, afkomstig van het Erasmiaans Gymnasium, of Betty Jacoba van Klaveren, afkomstig van het Rotterdams Lyceum. 
• Is de lange, lachende jongen voor de kast Abraham van Dam? Het gaat om de jongen die langer is dan de jongens links en rechts naast hem.
• Herkent iemand Abraham Spanjar op deze foto? Volgens Carry’s dagboek zat Abraham achter haar in de klas.

Leerlingen die nog niet geïdentificeerd zijn op deze foto

Van de onderstaande vijf leerlingen weten we vrijwel zeker dat zij in de klas van Carry en Esther zaten, maar zij zijn nog niet geïdentificeerd op de klassenfoto. Wie herkent hen? Wie heeft aanknopingspunten? 

N.B. Abraham van Dam was een neef van Dick Houwaart.

Leerlingen die geïdentificeerd zijn op deze foto

Deze leerlingen zijn al geïdentificeerd op de bovenstaande klassenfoto. Carry Ulreich, Rita Bosman, Sam Bosman, Simon Hornman en Hans Richard Eijl zijn herkend door een van hun kinderen. Oud-leerling Arthur Trijbits herkende Hans Nico Rippe, Victor van Vriesland, en eveneens Rita Bosman en Sam Bosman. Saartje ‘Sera’ Sloves is geïdentificeerd aan de hand van haar verjaardag in Esthers dagboek en een foto in het bezit van haar nicht Lenie den Hartog-van der Ster. Esther van Vriesland is geïdentificeerd aan de hand van haar voorhoofd en een aantekening in haar dagboek (zij zat in de klas naast Sera – hier een artikel over haar identificatie). Clara Haagman is geïdentificeerd op basis van gelijkenis met diverse andere foto’s waarop zij staat afgebeeld, en daarnaast met behulp van Carry’s dagboek (Carry zat in de klas naast Clara). Abraham van Dam en Joop Olman zijn vooralsnog alleen geïdentificeerd op basis van gelijkenis met andere foto’s – bevestiging is welkom.

Leerlingen die mogelijk in deze klas zaten

Van de onderstaande leerlingen is vrijwel zeker dat ze op het Joods Lyceum zaten, maar niet zeker of zij in de klas van Carry en Esther zaten. Het is dus niet bekend of zij op deze klassenfoto staan.